ΠΕΡΙ  ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ  των  ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

     (Εισήγηση στην εκδήλωση που έκαμε ο Σύλλογος Φοιτητών του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης στο « Σπίτι του Πολιτισμού» στις 30.3.2016 κι ώρα 17.00΄, με θέμα:

          «Ιωάννης Α. Καποδίστριας:

Η ζωή και το έργο του πρώτου Κυβερνήτη της Ελεύθερης Ελλάδας»

            Εισηγητές:

Π. Καψάσκης – Η. Μαυρομούστακου – Δ. Ξενάκης – Μ. Γαλανάκης.)

 

                                                              *

 

Ο Κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας ήταν γιος του Αντωνίου -  Μαρία  Καποδίστρια και της Αδαμαντίνης Γονέμη.

 Από τον πατέρα του Αντωνομαρία Καποδίστρια παρουσιάζεται σαν γόνος ιταλικής καταγωγής προερχόμενος από τη μεγάλη οικογένεια Vittori.

Η οικογένεια Vittori φαίνεται να έχει τις ρίζες της στο Βυζάντιο. Όπως ομολογεί ο Δούκας Ιωάννης Κομνηνός η οικογένεια αποτελείτο από «βλαστούς του ημετέρου γένους», με καταγωγή, τουλάχιστον από το ΙΓ΄ αιώνα και φέρονται να ήταν συγγενείς με την οικογένεια των Νικηταίων της Κων/πολης. (Τρίφων Ευαγγελίδης: «Ιστορία του Κυβερνήτου της Ελλάδος Ιωάννη Α. Καποδιστρίου»). 

Ποιο να ήταν το επώνυμό τους παλιά δεν ξέρομε. Το Vittori υποθέτω ότι το πήραν από το πατρώνυμο Vittorio, Victor (Βίκτωρ). Και σ’ αυτό ενθαρρύνομαι από την ύπαρξη στην οικογένεια προγόνων κι απογόνων που έφεραν αυτό τ’ όνομα. Και δεν είναι σπάνια η περίπτωση ακόμη και σήμερα. 

Μετά την άλωση της Πόλης από τους Φράγκους στα 1204 κλάδος της οικογένειας εγκαταστάθηκε στην περιοχή του Αργυροκάστρου. (Βασ. Ζώτος εν τη «Νέα Εφημερίδι» της 10 Μαϊου 1887»). Αυτοί προσέφεραν υπηρεσίες στο Δεσπότη της Ηπείρου, που ήταν και Βασιλιάς της Θεσ/νίκης, Θεόδωρο Κομνηνό. Ο Κομνηνός αυτός ήταν σύμμαχος του Αυτοκράτορα της Γερμανίας Φρειδερίκου Χοενστάουφεν. Ο Φρειδερίκος αυτός είχε αφοριστεί από τον πάπα, γιατί δεν ήταν του χεριού του. Γι΄ αυτό δεν είχ’ εμπιστοσύνη στους καθολικούς αξιωματικούς και στα στρατεύματά τους. Ζητούσε συμμαχίες με Ηγεμόνες που δεν τα πήγαιναν καλά  με τον Θεέ μου φύλαγε αυτό αρχιερέα του Σατανά.

Επιδίωξε γι΄ αυτό και πέτυχε συμμαχία με το  Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄, που κι αυτός είχε λόγους να μην τα πηγαίνει καλά με τον Ηγέτη του Βατικανού. Έτσι ταιριάσανε και συμπεθεριάσανε. Όχι μόνο κατά κράτος, αλλά και κατά οικογένεια.

 Οι Δεσπότες της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ κι Αγία Θεοδώρα η Πετραλίφαινα έδωσαν την κόρη τους Ελένη – Αγγελίνα σύζυγο στο γιο του Φρειδερίκου Β΄ Μανφράδο Χοενστάουφεν στα 1259. Και την προίκισαν καλά, παραχωρώντας προίκα στο γαμπρό την Αλβανία και την  Κέρκυρα!

Ο Μανφρέδος βέβαια, εχτός από χήρος, είχε συνάψει συμμαχία και με τον Αυτοκράτορα της Νίκαιας Ιωάννη Βατάτζη, που ήταν ανταγωνιστής του Μιχαήλ Β΄ στη διεκδίκηση της διαδοχής του Θρόνου της Κων/πολης. Αντί να συνενώσουν τις δυνάμεις τους και ν’ ανακαταλάβουν την Πόλη από τους ληστές Φράγκους, που  λεηλατούσαν τον ιδιωτικό και το δημόσιο πλούτο της και κατέστρεφαν πολύτιμα κι ανεπανάληπτα  Ελληνικά μνημεία πολιτισμού, όπως οι σημερινοί «Τζιχαντιστές», που εκπορεύονται από το ίδιο μ’ αυτούς καταστημένο,  και να στήσουν ξανά την Ελληνική Αυτοκρατορία, ανταγωνιζόταν μεταξύ τους, ωθούμενοι από αυτά τα ίδια συμφέροντα, κ εξαντλούσαν τις δυνάμεις τους σ’ εμφύλιες διαμάχες, χωρίς να πετυχαίνουν τον αντικειμενικό τους σκοπό.  

Ο Αντίχριστος του Βατικανού, όταν  έμαθε το συμπεθεριό και ποια ήταν η προίκα της νύφης, εξοργίστηκε! Και τούτο, γιατί ο Μανφρέδος από τα Νότια ως Ηγεμόνας των «Δύο Σικελιών» και από τ’ Ανατολικά ως Ηγεμόνας Κέρκυρας και Αλβανίας, κι ο αφορεσμένος πατέρας του Φρειδερίκος Β΄ από τα Βόρεια, έμοιαζε να πολιορκούν τις κτήσεις και το Κράτος του Βατικανού, και να το θέτουν σε άμεσο κίνδυνο!

Ο Ουρβανός Δ΄, λοιπόν, κινήθηκε γρήγορα. Σύναψε συμμαχία με τους αντιπάλους του Φρειδερίκου Ανζού, που εκπροσωπούσε τότε ο φιλόδοξος Κάρολος Α΄ ο Ανδεγαυός. Κινήθηκε κατά του Μανφρέδου. Και στη μάχη που δόθηκε  στα 1226 στο Μπενεβέντο, όχι μόνο κατανίκησαν  το στρατό του, αλλά  κατά τη μάχη σκότωσαν και τον ίδιο το Μανφρέδο. Συνέλαβαν, φυλάκισαν και τη Ελένη, η οποία δεν άντεξε και σε πέντε χρόνια πέθανε στη φυλακή…

Στις 20.8.1250 κατά τη μάχη του Τσίγκολι, ο συμμαχικός στρατός του αφορεσμένου Φρειδερίκου κατήγαγε περιφανή νίκη κατά των ενωμένων συμμαχικών παπικών δυνάμεων. Εκδικήθηκε όσο καλύτερα μπορούσε το θάνατο του γιου του. Και σ’ αυτή τη μάχη ανδραγάθησε ένας γόνος των Bittori-Καποδίστρια!

 Ενθουσιασμένος ο  Φρειδερίκος, που τ’ αξίωσε ο Θεός να πάρει το αίμα πίσω, επιβράβευσε  το Vittori εκείνο, με την απονομή του τίτλου του Κόμη και την παραχώρηση της Κομητείας της Ιουστινούπολης( Τρ. Ευαγγελίδης, ό.π.)! Βέβαια!!

Η Ιουστινούπολη αυτή, ήταν πόλη της Ιστρίας, χτισμένη στα ερείπια της αρχαίας Αιγίδας  από τον Ιουστίνο Αυτοκράτορα του Βυζαντίου. Αφού όμως το Βυζάντιο καταλύθηκε από τους Σταυροφόρους κ η Ιστρία άλλαζε ιδιοχτησία. Έπεσε σε Βενετούς καταχτητές. Αυτοί άλλαξαν και την ονομασία της πόλης, ώστε να πάψει ν’ ακούγεται και να θυμίζει Βυζάντιο με τ’ όνομα που είχε.

Στη γλώσσα των κατοίκων της περιοχής το ακρωτήρι ονομάζεται Κάπο. Και, άρα, το ακρωτήρι της Ιστρίας, αποκαλείται στη γλώσσα τους «Κάπο ντ’ Ίστρια». Κ η πόλη που βρίσκεται πάνω σ’ αυτό, η πόλη του ακρωτηριού της Ιστρίας, προσδιορίζεται στη γλώσσα τους ως «Κάπο ντ’ Ίστρια» και μονολεχτικά «Καποντίστρια». Σήμερα τη λένε «Κόπερ»…  

Η λέξη όμως «Κάπο» σημαίνει και τον Άρχοντα ενός τόπου. Επομένως ο «Κάπο της πόλης του ακρωτηριού της Ιστρίας», παίρνει την ονομασία της πόλης. Στην προκείμενη περίπτωση συμπίπτει η  ονομασίας της πόλης με τον τίτλο του Ηγεμόνα της, έτσι κι αυτός είναι «Κάπο ντ’ Ίστρια» - «Καποδίστρια».    

Έτσι, σιγά-σιγά, το Vittori παραχώρησε τη θέση του στο Καποδίστρια, όπως και το επάγγελμα του Δασκάλου έχει αντικαταστήσει σε πολλές περιπτώσεις το επώνυμο ατόμων, που ασκούσαν το λειτούργημα του Δασκάλου, κι ακούγονται και γράφονται ως Δασκαλάκης κ.λπ.…

Κ οι Vittori οι ίδιοι το αποδέχτηκαν.

Όσο έμεναν κυρίαρχοι οι Βενετοί, έμεναν Ηγεμόνες κ οι  Καποδίστρια στην Ιστρία Κάπο, Κόμητες,  Ηγεμόνες,  πιστοί υπηρέτες των Βενετών.

Όμως η κατάσταση στην Ευρώπη και τότε ήταν ρευστή.  Με τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας προέκυψαν πολλά κράτη. Άλλα Ελληνικά ( Δεσποτάτο της Ηπείρου, Αυτοκρατορία της Νίκαιας, Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας), άλλα Φράγκικα, με ηγεμόνες αισχρούς, βάρβαρους, ληστές λιγούρηδες κι αιμοβόρους, που δεν ήταν ικανοί να κρατήσουν αυτά που άρπαξαν από τον Ελληνισμό. Ψευτοεγωιστές, αλαζόνες, φιλοπόλεμοι, και πίσω τους οι αισχροί κι αδίσταχτοι εξουσιαστές, Αντίχριστοι ελεεινοί σαρκοφάγοι εκπρόσωποι και Ηγεμόνες του  Βατικανού. Πώς να ηρεμήσει η Ευρώπη με τέτοιους που την κυβερνούσαν τότε, όμοιους με αυτούς που την κυβερνούν σήμερα. Κι όπως οι σημερινοί είναι αρκούδες, με αρκουδιάρηδες κρυφούς- αλλά φανερούς από την εκπαίδευση και τη συμπεριφορά των αρκούδων του τσίρκου Ευρώπη,  το ίδιο συνέβαινε και τότε. Άλλος κυβερνούσε δι’ αυτών στην πραγματικότητα…

Στην Ιστρία πάλευαν αντιμαχόμενες φατρίες του Βατικανού, με τις φατρίες των Γερμανών Ηγεμόνων. Δεν ήξερες τι θα σου ξημερώσει. Γερμανοί, Αυστριακοί, Ιταλοί, Σλάβοι, Έλληνες. Όλοι μισθοφόροι. Αχταρμάς, που δεν είχες εμπιστοσύνη και δε γνώριζες ποιος είναι με ποιον. Οι Ηγεμονίες είχαν ρευστά όρια. Κ ήταν τόσο σκληρή η αντιμετώπιση των αντιπάλων, που «ο σώζων εαυτόν, σωθείτο» ή αλλιώς «όποιος μπορεί κι απάνω του»!

 Μέσα σ’ αυτό το όργιο επικράτησαν στην Ιστρία οι Παπικοί  Γουέρκη, υποστηριζόμενοι από τον Πατριάρχη της Ακυληϊας ή Ακουιληίας, που τον τίτλο του όφειλε σ’ αυτή την αρχαία πόλη, που ήταν χτισμένη στα 181 π. Χ. κοντά στην  Τεργέστη.

Ύστερ’ από την επικράτηση των Γουέρκη, οι Καποντίστρια – Bittori, όχι μόνο έχασαν την Κομητεία  και τους αφαιρέθηκε κι ο τίτλος του Κόμη, αλλά υποχρεώθηκαν να φύγουν κι από την περιοχή, για να μη χάσουν και τα κεφάλια τους.

Οι αδελφοί Βίκτωρ και Νικόλαος Καποδίστρια - Vittori κατέφυγαν, λοιπόν, διωκόμενοι στην Κέρκυρα στα 1373.

 Η Κέρκυρα βρισκόταν ακόμη στην κατοχή των Αντεγαυών ή Ανζού του βασιλείου των «Δύο Σικελιών» (Σικελίας, Νεάπολης και Τάραντα),  από το 1267 κ εξακολούθησε να μένει υπό την εξουσία τους ως το 1386 που περιήλθε στους Ενετούς.

Από «νοταριακή πράξη  του νοτάριου Ιωαννίκιου Αλεξόπουλου και άλλα επίσημα έγγραφα που εντοπίστηκαν στα αρχεία της Κέρκυρας (Γ.Α.Κ.), πιστοποιείται ότι η οικογένεια Καποδίστρια κατοικούσε στο χωριό Μελίκια προ του 1488. Συμβολαιογραφικές πράξεις του 1546 και του 1555, που δεν ήταν ως τώρα γνωστές, συντάχτηκαν «έσωθεν οσπιτίου της κυράτζας λένας καβουδίστρενας εις το χορίον των μεληκήον. Από τη διασταύρωση των αναφερομένων εις αυτές προκύπτει ότι ένας από τους γιούς της «κυράτζας λένας καβουδίστρενας», ονόματι Βεττούρος, ήταν ο πατέρας τεσσάρων Καποδίστρια που αποβλήθηκαν το 1610 από τις τάξεις των Κερκυραίων Ευγενών (Libro d’ Oro), εξ αιτίας αναφοράς κατοίκου των Μελικίων, ονόματι Ανδρέας Πανδής, ότι δεν κατοικούσαν στην πόλη Κερκύρας, όπως επέτασσαν οι σχετικοί κανονισμοί. Στην ιταλικά γραμμένη απόφαση αποβολής των Καποδίστρια, αυτοί αναφέρονται ως «Cavodistra». Έτερος εγγονός της Λένας Καβουδίστρενας, ονόματι Αλβίζε(Αλεβίζης), αδελφός των αποβληθέντων, απέκτησε γιο, που έγινε βαρόνος σε άλλη περιοχή του νησιού, αλλά σε εντοπισθείσα έκθεση της Ιστορίας της οικογένειας  για δικαστική χρήση δηλώνεται ως τόπος καταγωγής ή και κατοικίας το χωριό Μελίκια και παρέχονται στοιχεία, που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι «ο Κυβερνήτης κατάγεται από αυτόν τον οικογενειακό κλάδο της Λευκίμμης, όγδοης πριν από αυτόν γενεάς».

»Προς επίρρωσιν των συμπερασμάτων των σχετικών ερευνών ο συγγραφέας-ερευνητής (Κων/νος Καραμούτσος παρουσίασε) στην ημερίδα, (που γίνηκε στην Κέρκυρα στις 25.9.2010) το  «οικογενειακό δένδρο» του Κυβερνήτη, καθώς και οικογενειακό σχήμα αρχόμενο από το 1440 από κείμενο του πατέρα του Κυβερνήτη, Αντωνίου-Μαρία Βιάρου Καποδίστρια, γραμμένο το 1775. Οι αποβληθέντες το 1610 από το Σώμα Κερκυραίων Ευγενών, ευγενείς μέλη της οικογένειας «Cavodistra», απέκτησαν κατοικία το 1611 στο σημερινό  προάστιο Γαρίτσα  της πόλης της Κέρκυρας, στην οποία γεννήθηκε ο Κυβερνήτης (στις 10/11.2).1776 και 12 ημέρες μετά τη γέννησή του βαπτίστηκε Ιωάννης από τον ιερέα Άγγελο Γονέμη, αδελφό της μητέρας του, αναφερόμενος ως «παιδίον αρσενικόν του Ευγ(εν)ούς Αντωνίου Καβουδήστρα». Πέραν της επωνυμικής αναφοράς Καβουδήστρα, σε σχετικά συμβολαιογραφικά και ληξιαρχικά έγγραφα των προηγούμενων αιώνων η οικογένεια Καποδίστρια αναφερόταν στα ελληνικά επίσης ως Καβουδίστρα ή Καβοδίστρα και στα ιταλικά: Caodistria, Cavo d’ Istria, d’Cav d’ Istria, De Caodistria και Cavod’ Istria. Για τη μόνιμη  εγκατάσταση των Καποδίστρια προ του 1488 στο χωριό Μελίκια της περιοχής Λευκίμμης στη νότια Κέρκυρα ο ερευνητής –συγγραφέας Κων. Καραμούτσος είναι κατηγορηματικός.» (Γεράσιμος Μικρούλης: «Η αλήθεια για την καταγωγή του Ι. Καποδίστρια», https://1alkinoos.Wordpress.com)...

Στα  1669  Καποδίστριας, με τ’ όνομα Νικόλαος, κατέβαλε μεγάλα ποσά, για την εξαγορά πολλών αιχμαλώτων Κρητικών που είχαν συλληφθεί  στο Νησί της Κρήτης και τους μετέφεραν για πούλημα  στο σκλαβοπάζαρο της Κων/πολης.

Η Βενετία  αναγνώρισε τον τίτλο Ευγενείας των Καποδίστρια την 1.7. 1796. Η δε Ιόνιος Πολιτεία το 1840 (Γ. Ρούσσος: «Νεώτερη Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», Αθήνα, Α΄, σ. 54.).

Ο Ναπολέων Βοναπάρτης κατανίκησε τους Αυστριακούς στα 1797 και διέλυσε την ισχυρή Ενετία. Ο Δόγης της Ενετίας Λουδοβίκος Μανίν, βλέποντας ότι το τέλος της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου έφτανε, χωρίς και να μπορεί ν’ ανακόψει την πορεία του,  συγκάλεσε Μέγα Συμβούλιο στις 12.5.1797.  Άλλαξε το Καθεστώς σε πραγματικό Δημοκρατικό για να εξευμενίσει το Ναπολέοντα, και ίδρυσε το λεγόμενο «Δημαρχείο». Και κατόπιν υπέβαλε παραίτηση της Κυβέρνησής του.

Όμως δεν ξεγέλασε τον Κορσικανό. Στις 17.10.1797 υπογράφηκε η Συνθήκη ειρήνης Αυστρίας – Ναπολέοντα στο ιταλικό χωριό Κάμπο Φόρμιο, που πήρε τ’ όνομά του.  Με το άρθρο 5 της Συνθήκης αυτής, η Γαλλία έπαιρνε  το Βουθρωτό, την Πάργα, την Πρέβεζα, και τα Εφτάνησα.

Στην Αυστρία παραχωρήθηκαν: Η Ιστρία, η Δαλματία, και η πόλη της Ενετίας. Κ έτσι καταλύθηκε διά παντός το ελεεινό κράτος των «Εμπόρων των Εθνών», που είχε πρωτοστατήσει στην κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Της συνέπειες πλήρωσαν οι Φίλοι των Βενετών μη εξαιρουμένων των Καποδίστρια.

 

 

  

 

Άλλος Καποδίστριας, με τ’ όνομα Αλεβίζος ξεσήκωνε σ’ επανάσταση τους Χιμαριώτες οπλαρχηγούς της Β. Ηπείρου.

 

 Η Μητέρα του Κυβερνήτη Αδαμαντίνη προέρχεται από την  πλούσια οικογένεια Γονέμη, που κατάγεται από την Κύπρο. Η οικογένεια Γονέμη είχε συνάψει σχέσεις με τους Βενετούς, στους οποίους προσέφερε σημαντικές υπηρεσίες κατά τους πολέμους των εναντίον των Τούρκων.

 Όταν η Μεγαλόνησος αυτή περιήλθε στην τουρκική κυριαρχία, η οικογένεια Γονέμη κατέφυγε στην βενετοκρατούμενη Κρήτη, όπου και παρέμεινε ως την κατάχτηση και της δεύτερης αυτής Ελληνικής Μεγαλονήσου από τους Τούρκους στα 1669. Οπότε ακολούθησε τους Βενετούς και κατέφυγε στα 1699 στην Κέρκυρα.

Για τις κατά καιρούς υπηρεσίες της προς τους Ενετούς καταχτητές απονεμήθηκε σ’ αυτή την οικογένεια από αυτούς στα 1606 ο τίτλος το Κόμητος. Και στα 1777 τους παραχωρήθηκε μεγάλο φέουδο, τιμάριο, στην απέναντι περιοχή του Βουθρωτού της Ηπείρου και στη θέση Βρίνα. .(Γ. Ρούσσου, ό.π.).

Η Αδαμαντίνη, κόρη του Κόμη και γιατρού Χριστόδουλου Γονέμη,  παντρεύτηκε τον Αντωνομαρία Καποδίστρια.

 Καρπός του γάμου τους προήλθε τη νύχτα της 10/11.2.1776 ο Ιωάννης, έκτος κατά σειρά απόγονος των Αντωνομαρία και Διαμαντίνας  (ό.π.). Συνάγεται από τα παραπάνω ότι τόσον οι Καποδίστρια, όσο κ οι Γονέμη, προσέφεραν υπηρεσίες υψηλού επιπέδου στους Βενετούς καταχτητές της Πατρίδας κι αμείφθηκαν από αυτούς ηθικά κ υλικά πλουσιοπάροχα.

 

Συμπερασματικά διαπιστώνομε πως:

Οι μεν Καποδίστρια προέρχονται πιθανόν από την Πόλη. Και μετά την άλωσή της εγκαταστάθηκαν στην  Ήπειρο. Κι από εκεί στην Ιστρία, απ’ όπου κατέληξαν στην Κέρκυρα.

Ότι το επώνυμό του Vittori προέρχεται από το βαφτιστικό όνομα Victor, που συναντάται σε σειρά προγόνων και πλαγίων επιγόνων του Κυβερνήτη.

Ότι το Καποδίστρια, που υιοθέτησαν κι αντάλλαξαν  με το Vittori, είναι από τη μια τοπωνυμικό, δηλωτικό του τόπου προέλευσης κι από την άλλη  προέρχεται κι από τον τίτλο του  αξιώματος, που απονεμήθηκε σε πρόγονό τους.

 

  Οι δε Γονέμη προέρχονται από την Κύπρο. Απ’ όπου πήγαν Κρήτη και κατέληξαν στην περιοχή Βουθρωτού της Ηπείρου, σε μεγάλο  φέουδο, που τους παραχωρήθηκε από τους καταχτητές.

                                                                     25.3.2016